Çernobil Nükleer Patlaması Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Tarih: 21 Mart 2021
· 1986 yılında meydana gelen Çernobil kazası, kusurlu tasarlanmış reaktör ve iyi eğitilmemiş insanlar tarafından opere edilmesinin sonucuydu.
· Çernobil’de çalışan fabrika işçileri patlama sonucunda, ilerleyen haftalarda da radyasyondan etkilenen 28 kişi öldü.
· Civarda yaşayan 350.000 kişi alandan boşaltıldı ama geçen yıllara rağmen bölge hala yerleşime açılmadı.
1986’nın Nisanında Ukrayna’da yaşanan Çernobil nükleer enerji santralinin patlamasının sebebi, ciddi hatalarla kusurlu Sovyet tasarımının bir sonucuydu. Bu direkt olarak Soğuk Savaş izolasyonunun ve güvenlik kültürünün eksikliğindendi.
Yaşana kaza Çernobil 4 ‘ ü yok etti ve 30 operatör ile itfaiye çalışanlarının 3 ay içerisindeki ölümüne neden oldu. Bir kişi anında öldü, ikinci kişinin ölümü hastanede gerçekleşti ve ölümler bu şekilde devam etti. Çernobil felaketi, radyasyon temelli ölümlerin meydana geldiği ilk kazaydı.
Çernobil Nükleer Reaktörü Kiev’in 130km kuzeyine konumlandırılmıştır. Reaktörün 1 ve 2. üniteleri 1970–1977 yılları arasında; 3 ve 4. üniteleri 1983’te inşa edilmiştir. İnşa edilen 30km yarıçaptaki alanda yaşayan insan popülasyonu 115.000–135.000 civarındaydı.
Sovyet tasarımına dayanan RBMK-1000, grafit kontrollü basınçlı tüp tipi reaktör olarak tasarlandı. Yakıt olarak, biraz uranyum dioksit (2% U-235) ile zenginleştirişmiş bir yakıt kullanmaktaydı.
Genel anlamda bir nükleer reaktörün çalışmasını incelememiz gerekirse:
• Reaktör çekirdeğinin içerisinde fisyon tepkimesi meydan gelir ve bu tepkimenin açığa çıkardığı enerjiyle su buharlaşır.
• Suyun buharlaşmasıyla ortaya çıkan buhar türbin jeneratörlerine iletilir.
• İletilen buhar türbinleri çevirmeye başlar.
• Jenaratör enerji üretmeye başlar.
• Enerji trafolara iletilir.
• Enerjisi azalmış su buharı tekrar yoğunlaştırılarak döngü tekrar başlatılır.
26 Nisan 1986’da, reaktörün herhangi bir elektrik kesintisinde türbinlerin ne kadar daha döneceği ve pompalara enerji sağlayacağını tespit etmek için Çernobil 4’ün bünyesindeki ekip hazırlanmaya başladı. Reaktörü kapattıkları zaman diliminde, reaktör stabil olmayan bir durumdaydı. Çok sıcak olan yakıtla suyun etkileşimi basınçtaki ani yükselişe neden oldu.
Yüksek basınç yakıt kanallarının yırtılmasına ve kontrol çubuklarının sıkışmasına neden oldu. Yoğun buharın üretimi tüm çekirdeğin patlamayla atmosfere yayılmasına neden oldu.
Grafit ve yakıt, akkor haline gelmeye başladı ve birçok yangını başlattı ve çevreye radyasyon salınımının başlıca nedeni oldu.
Kazanın 2. ve 10. Günleri arasında, yaklaşık 5000 ton bor, dolomit(kalsiyum ve magnezyumlu taş), kum ve kil yanan çekirdeğinin üzerine helikopter yardımıyla, yangınları söndürmek ve radyoaktif parçacıkları engellemek amacıyla atıldı.
Çernobil kazası, bu zamana kadar çevreye kontrolsüz bir şekilde radyasyon salan en büyük kaza olarak tarihe geçmiştir.
Yangınları kontrol altına aldıktan sonraki görev, radyoaktivitenin temizlenmesi, civardaki kalan 3 reaktörün yeniden çalıştırılması ve zarar gören reaktörün etrafının kaplanmasıydı. 1986–1987 yılları arasında Sovyetler Birliği’nin dört bir tarafından 200.000 kişi temizleme işine katıldı.
1990’ların erken zamanlarında 400 milyon dolar Çernobil’de kalan 3 reaktörün geliştirilmesi için harcandı. Ünite 1 1997’nin sonlarına kadar, ünite 2 ise türbin boşuluğundaki yangından dolayı 1991’e kadar faaliyetlerine devam etti.
Ukrayna enerji ihtiyacı açısından (özellikle gaz ve petrol) Rusya’ya bağımlı durumda. Bu bağımlılığın azalmasına rağmen nükleer enerji santralleri çalışmaya devam etmekte. Nükleer enerji santrallerinden enerji ihtiyaçlarının yarısını karşılayan Ukrayna için nükleer reaktörlerin önemi 1986’ya göre artmış durumda.
Çernobil 4, 1986’nın Ekim ayından beri beton bir sığınağın içerisine konumlanmış durumda. Ve bu beton sıkığınak 6 ay gibi kısa bir sürede inşa edilmiştir. Bu beton duvarların dikiliş sebebi civardaki reaktörlerin çalışmasına izin vermek idi.