Fukuşima Faciası Bölüm 2: Robotların Rolü
Tarih: 31 Ekim 2021
Tüm dünyanın ve en çok da Japon halkının merak ettiği bir soru var: “Nükleer çekirdekleri eriyen reaktörler nasıl temizlenecek?”. Bu sorunun cevabı robotlar. Fakat radyoaktivitenin derinliklerinde robotlar da çok ciddi etkilendi ve bunun sonucu arızalandılar. Onlardan gelecek verilerde ise aksama yaşandı. Enerji sağlayıcısı TEPCO ve ünlü teknoloji şirketi TOSHIBA 10 yıldır nükleer santralin temizlenmesini sağlayacak olan robotları geliştiriyorlar. Şimdi geliştirilen bu kahramanlardan bahsedelim.
SAKURA ve ROSEMARY
Günümüze kadar gelen en temel denilebilecek soru şu: “Nereden başlanmalı?”. Her reaktör binasında farklı ve benzer diyebileceğimiz hasarlar var. Ancak kazanın radyoaktif maddeyi basınçlı kazandan binalara taşıdığı çok açık. Burası Sakura ve Rosemary’nin devreye girdiği yer.
2015 yılında geliştirilen ikilinin çok katlı binaları incelemesi bekleniyor. Ancak bu o kadar da kolay değil. Çünkü ulaşılmak istenilen yerlere çok dar ve dik yollardan ulaşılabiliyor. Bu bir robot için çok kolay değil fakat ikili, bu görev için özel olarak tasarlandı. Rosemary radyoaktiviteyi tanıyan ve görünür kılan ekstra bir gama kamerayla donatıldı. Rosemary çektiği görüntüleri kablosuz sistem aracılığı ile ana merkezle paylaşıyor. Ancak bir sonraki sorun burada baş gösteriyor. Nükleer santraller belirli güvenlik önlemleriyle kurulur. Bu sebepten dolayı robotların kablosuz sinyalleri reaktörlerin kalın beton duvarlarından geçirmesi çok zor.
Rosemary’nin prototipinin deneme çalışmalarından bir kesit.
Radyasyonun belirgin olduğu yerler yeşil renkler ile gösterilmiş.
Bu sinyal geçirgenliği sorununa çözüm olarak Sakura geliştirildi. Rosemary’nin kayıtlarını dış dünyaya aktarmasına yardımcı oluyor. Bu sayede farklı alanlar için de temizlik planları oluşturulabildi.
Sakura görev yerine gönderilmeden önce son kez denemeler yapılıyor.
SCORPION
Scorpion -Türkçe adıyla Akrep- 2017 yılında Fukuşima için büyük bir umut olmuştu. Robotun, basınçlı kazandan radyoaktif lavın dışarı atıldığı dış muhafaza noktasına ulaşması gerekiyordu. Çünkü 2011’deki felaket sırasında reaktörler 1200 santigrat dereceye kadar aşırı ısındı ve basınçlı kazan aracılığıyla eridi.
Japon hükümeti, adını görünüşünden alan bu küçük robot için çok bütçe ayırdı. Kayıt yapması gereken kamera, üzerinde bir akrep kuyruğu gibi asılı duran geri çekilebilir bir kola monte edilmişti. Basınç odasına girebilecek kadar ince olması için aylarca test edildi. Çünkü muhafaza tankını keşfetmenin tek yolu betonda sadece robotların konuşlandırılması için açılan 14 cm genişliğinde bir delikti. Ancak 2. ünitedeki görevin başlamasından önce bile aksilikler yaşandı. Scorpion için yolu açması gereken başka bir robot görevden 1 hafta önce başarısız oldu. Kamerası yarı yolda yüksek radyoaktiviteden dolayı bozuldu. Scorpion’ un yine de işe koyulması gerekiyordu. Kablosuz veri aktarımı bir seçenek değildi. Bu yüzden veri aktarımı için arkasına uzun ve dayanıklı bir kablo bağlandı. Nükleer atıklara yaklaşmasına 3 metre kala robot durdu. Ne olduğunu hala net bir şekilde bilemiyoruz. Radyasyon yüzünden mi robot bozuldu yoksa bir beton bloğun altına mı sıkıştı? En sonunda kablo kesildi ve Scorpion kaderine terk edildi. Yine de nükleer tortullar, sıcaklık ve radyasyon seviyesi hakkında bilgiler alınabildi. Bu bile ileriye dönük büyük bir adım olarak değerlendirildi.
Scorpion görev yerine giderken çekilmiş bir fotoğraf.
LITTLE SUNFISH
Scorpion başarısız olunca başka bir çözüm yoluna geçildi. Bunun için şimdilik 2. üniteden vazgeçip 3. üniteye odaklanıldı. Ancak burada büyük bir zorluk var. 2011’ de reaktörler patladığında muhafaza kapları çekirdekleri tekrar soğutmak ve en kötüsünü önlemek amacıyla suyla dolduruldu. Bu görev için robotun 14 cm’ lik delikten geçebilecek kadar küçük olması, görüntüleri aktarması için yanında bir kablo taşıması ve yüzebilmesi gerekiyordu.
3. üniteye gönderilmeden önce laboratuvar havuzlarında yüzme testini gerçekleştiren Little Sunfish’ den bir kare.
Prototip 1’in fotoğrafı.
Sakura, Rosemary, Scorpion, Little Sunfish ve daha nice robot sayesinde kabaca da olsa elimizde bir radyasyon ısı haritası, radyoaktif atıkların yerlerinin haritası ve temizlik çalışmalarının nasıl yürütüleceğine dair bir yol haritamız var. Son 10 yılda daha çok keşif görevleri için geliştirilen robotlar şimdi daha farklı görevler için geliştirilecek. Önümüzdeki yılların zorluğu ise bu atıkların geri dönüştürülmesi. Neyse ki bunda da robotlar bizim yardımımıza koşacak. Şimdiden robot kazıcılar test ediliyor. Çok da uzak olmayan bir gelecekte Fukuşima’ nın temizlenmesine yardım etmeye hazır olacakları umuduyla…
Tasarlanan kazı robotlarından bir kare